Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
Αὐτοβιογραφικὸ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Σύντομο βιογραφικὸ ποὺ ἔφτιαξε ὁ ἴδιος ὁ πεζογράφος γιὰ τὸν ἑαυτό του κατὰ παράκληση τοῦ φίλου του Γιάννη Βλαχογιάννη.
«Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ τῇ 4ῃ Μαρτίου 1851. Ἐβγῆκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α´ καὶ Β´ τάξιν. Τῇ Γ´ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἶτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1872 ἐπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ´ τοῦ Βαρβακείου.
Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολὴν ὅπου ἤκουσα κατ᾿ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ᾿ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰς ξένας γλώσσας.
Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἅγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, κι ἐδοκίμαζα νἀ συντάξω κωμωδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη ἡ «Μετανάστις» ἔργον μου, εἰς τὸν «Νεολόγον» Κωνσταντινουπόλεως. Τῷ 1881 ἓν θρησκευτικὸν ποιημάτιον εἰς τὸ περιοδικὸν «Σωτῆρα». Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθησαν «Οἱ Ἔμποροι τῶν ἐθνῶν» εἰς τὸ «Μὴ χάνεσαι».
Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ κ’ ἐφημερίδες».
Χρονολόγιο της ζωής του Παπαδιαμάντη
1851 (4 Μαρτίου) Γεννήθηκε στη Σκιάθο. Ο πατέρας του Αδαμάντιος Εμμανουήλ ήταν ιερέας και καταγόταν από ναυτική οικογένεια που κρατούσε από την παλιά ντόπια οικογένεια του Χατζηγιάννη που είχε στο σόι της ιερομόναχους και ηγουμένους. Η μητέρα του Γκιουλώ (Αγγελική) ήταν κόρη του Αλεξ. Μωραΐτη. Ήταν ο δεύτερος γιος του ιερέα Αδαμάντιου, γιατί πρώτος γιος ήταν ο Εμμανουήλ που γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1843 και βαφτίστηκε στις 2 Απριλίου, αλλά πέθανε πολύ μικρός.
1851 (9 Απριλίου) Βαφτίστηκε στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών και νουνός του ήταν ο αδελφός της μητέρας του Κωνσταντίνος Α. Μωραΐτης, που έκανε τρεις φορές δήμαρχος στο νησί .
1856 - 1860 Ήταν μαθητής του δημοτικού σχολείου Σκιάθου. Δάσκαλοί του ήταν οι Σκιαθίτες Γ. Κ. Λογοθέτης, Επιφ. Α. Καλοειδής και για ένα μήνα στην τετάρτη τάξη ό I. Ε. Μωραΐτης, από τον όποιο πήρε και το απολυτήριο του δημοτικού σχολείου με το όνομα Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
1860 - 1862 Ήταν μαθητής στην πρώτη και δεύτερη τάξη τού Ελληνικού Σχολείου Σκιάθου με το όνομα Αλέξανδρος Παπά Αδαμάντιου, με δασκάλους τον Σκοπελίτη Γεώργιο I. Γεωργάρα και τον πατέρα του.
1865 (9 Σεπτεμβρίου) Γράφτηκε στην τρίτη τάξη του Ελληνικού Σχολείου Σκοπέλου με το όνομα Αλέξανδρος Αδαμάντιου ιερέως. Πήρε το απολυτήριο του Σχολαρχείου από τη Σκόπελο με την παρατήρηση στο βιβλίο πρακτικών «απολυτέος καί επαινετέος επαίνω Αου βαθμού» με το όνομα Αλέξανδρος Αδαμαντιάδης. Σχολάρχης του ήταν ο Αλέξανδρος Καμπάνης από την Άνδρο.
1866- 1867 Μένει πάλι στη Σκιάθο, γιατί στο σπίτι του έχουν οικονομικές δυσχέρειες και δεν μπορούν να τον στείλουν να συνεχίσει το Γυμνάσιο.
1867-1869 Τελείωσε την πρώτη και τη δεύτερη τάξη του Γυμνασίου στη Χαλκίδα.
1869 (18 Οκτωβρίου ) Γράφτηκε στην τρίτη τάξη του Γυμνασίου στον Πειραιά.
1870 (Φεβρουάριος) Διέκοψε τη φοίτηση στο Γυμνάσιο και ήρθε στη Σκιάθο, απ’ όπου έκανε περιοδεία στο Άγιο Όρος και ξαναγύρισε στο νησί του.
1873 (Οκτώβριος) Έδωσε προαγωγικές εξετάσεις στα μαθήματα της τρίτης τάξης του Γυμνασίου στο Βαρβάκειο και γράφτηκε στην τετάρτη τάξη.
1874 (Απρίλιος) Γράφει το πρώτο λυρικό ποίημά του για τη μητέρα του, που το βρήκε σε γράμμα του ο Μερλιέ και το δημοσίευε το 1934.
1874 (Σεπτέμβριος) Πήρε το απολυτήριο του Γυμνασίου από το Βαρβάκειο.
1874 (16 Σεπτεμβρίου) Γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο, στη Φιλοσοφική Σχολή, με το όνομα Αλέξανδρος Παπά Αδαμάντιου. Ό καθηγητής Κουμανούδης, πού στον κατάλογό του τον αναφέρει ως «Παπαδαμαντίου», με μια λέξη, σημειώνει ότι «άκροάται τακτικώς». Συμφοιτητή του έχει τον Γεώργιο Βιζυηνό.
1875 (Σεπτεμβρίου) Έκανε ανανέωση της έγγραφής του στο δεύτερο έτος. Ο Κουμανούδης στον κατάλογό του σημειώνει απλώς το όνομά του χωρίς καμιά παρατήρηση. Δεν θα πάρει ποτέ δίπλωμα.
1877 Στρατεύτηκε. Υπηρέτησε όμως για λίγο διάστημα, γιατί πήρε αναστολή ως σπουδαστής.
1879 Γνωρίζεται με τον Γαβριηλίδη, ιδρυτή της εφημερίδας «Ακρόπολη».
1879 Δημοσίευσε το μυθιστόρημα «Μετανάστις» στην έφημ. «Νεολόγος» της Κωνσταντινουπόλεως με τα αρχικά Α.Πδ.
1880 (Σεπτέμβριος) Κλήθηκε πάλι στο στρατό και υπηρέτησε ως τις 13 Ιουλίου 1881.
1881 (Οκτωβρίου ) Έκανε την πρώτη συγγραφική του εμφάνιση στην Αθήνα
δημοσιεύοντας στο περ. «Σωτήρ» το ποίημα «Δέησις» (εράνισμα εκ των Ψαλμών) σε ελεύθερη διασκευή.
1882 (5 Νοεμβρίου) Άρχισε να δημοσιεύει το μυθιστόρημα «Οι Έμποροι των
Εθνών» στην εφημ. «Μη Χάνεσαι» με το ψευδώνυμο Μποέμ.
1882 Εργάζεται ως μεταφραστής στην εφημ. «Εφημερίς» του Κορομηλά.
1884 (21 Απριλίου) Άρχισε να δημοσιεύει το μυθιστόρημα «Η Γυφτοπούλα» στην εφημ. «Ακρόπολις» του Γαβριηλίδη με τ’ όνομά του.
1886 Το μπακάλικο του Καχριμάνη στου Ψυρρή γίνεται το στέκι του στις ελεύθερες ώρες του.
1887 Ανακάλυψε τις αγρυπνίες που γίνονταν στο εκκλησάκι του προφήτη Ελισαίου στο Μοναστηράκι και τις παρακολουθεί τακτικά. Κάνει τον ψάλτη και τον τυπικάρη.
1887 (26 Δεκεμβρίου) Δημοσίευσε στην εφημ. «Έφημερίς» το πρώτο διήγημά του «Το Χριστόψωμο».
1888- 1891 Είναι τακτικός συνεργάτης στην εφημ. «Έφημερίς».
1892-1897 Είναι τακτικός συνεργάτης και μεταφραστής στην εφημ. «Άκρόπολις».
1898 Μετάφρασε από τα αγγλικά τον βίο του Χριστού τού Φρ. Φαράρ.
1899 Εργάζεται ως μεταφραστής στην εφημ. «Άστυ» του Κακλαμάνου.
1902 Ήρθε στη Σκιάθο και έμεινε ως τον Αύγουστο 1904.
1903 Δημοσίευσε από τη Σκιάθο τη «Φόνισσα» στο περ. «Παναθήναια».
1906 Φωτογραφίστηκε στη Δεξαμενή (Κολωνάκι) από τον Νιρβάνα.
1908 Βγήκε δεύτερη φωτογραφία με τον Γιάννη Βλαχογιάννη.
1908 (τέλη Μαρτίου) ήρθε στη Σκιάθο, όπου θα μείνει ως το τέλος της ζωής του.
1910 (29 Νοεμβρίου) Έπεσε άρρωστος στο κρεβάτι.
1911 (2 Ιανουαρίου.) Πέθανε, αφού λίγο νωρίτερα του δόθηκε το παράσημο
του Αργυρού Σταυρού του Σωτήρος. Κατά τις αδελφές του και τον Μωραϊτίδη πέθανε τα μεσάνυχτα στις 2 προς τις 3 Ιανουάριου. Ωστόσο στη ληξιαρχική πράξη του θανάτου του σημειώνεται, ότι πέθανε στις «δύο Ιανουαρίου ημέραν Κυριακήν καί ώραν 11ην π.μ.». Πέθανε από πνευμονία, «ινφλουέντζαν», όπως γράφει ή ληξιαρχική πράξη.
Η κηδεία του έγινε στις 3 Ιανουαρίου και τον επικήδειο εκφώνησε ο τότε δημοδιδάσκαλος Γεώργιος Α. Ρήγας.
[Πηγές: Από το σύνολο της κορυφαίας έκδοσης του Παπαδιαμαντικού έργου, όπως συγκεφαλαιώθηκε από τις εκδόσεις «Δόμος» με τη φιλολογική επιμέλεια του Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλου.]
Έργα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Μυθιστορήματα
Η Γυφτοπούλα (1884)
Η Μετανάστις (1880)
Οι Έμποροι των Εθνών (1883)
Νουβέλες
Βαρδιάνος στα σπόρκα (1893)
Η Φόνισσα (1903)
Τα ρόδινα ακρογιάλια (1908)
Χρήστος Μηλιόνης (1885)
Διηγήματα
Αγάπη στον κρεμνό
Άγια και πεθαμένα (1896)
Άλλος τύπος (1903)
Αμαρτίας φάντασμα (1900)
Άνθος του γιαλού (1906)
Αποκριάτικη νυχτιά (1892)
Απόλαυσις στη γειτονιά (1900)
Άσπρη σαν το χιόνι (1907)
Άψαλτος (1906)
Για τα ονόματα (1902)
Για την περηφάνια (1899)
Γουτού γουπατού (1899)
Γυνή πλέουσα (1905)
Εξοχική Λαμπρή (1890)
Εξοχικόν κρούσμα (1906)
Έρημο μνήμα (1910)
Έρμη στα ξένα (1906)
Έρως – Ήρως (1897)
Η Άκληρη (1905)
Η Αποσώστρα (1905)
Η Βλαχοπούλα (1892)
Η Γλυκοφιλούσα (1894)
Η Γραία κ' η θύελλα (1906)
Η Δασκαλομάννα (1894)
Η Επίσκεψις του αγίου Δεσπότη (1906)
Η Θητεία της πενθεράς (1902)
Η Θεοδικία της δασκάλας (1906)
Η Ξομπλιαστήρα (1906)
Η Κάλτσα της Νώενας (1907)
Η Μακρακιστίνα (1906)
Η Μαούτα (1905)
Η Μαυρομαντηλού (1891)
Η Νοσταλγός (1894)
Η Ντελησυφέρω (1904)
Η Πεποικιλμένη (1909)
Η Πιτρόπισσα (1909)
Η Σταχομαζώχτρα (1889)
Η Στοιχειωμένη καμάρα (1904)
Η Συντέκνισσα (1903)
Η Τελευταία βαπτιστική (1888)
Η Τύχη απ' την Αμέρικα (1901)
Η Φαρμακολύτρια (1900)
Η Φωνή του Δράκου (1904)
Η Χήρα παπαδιά (1888)
Η Χήρα του Νεομάρτυρος (1905)
Η Χολεριασμένη (1901)
Η Χτυπημένη (1890)
Θάνατος κόρης (1907)
Θέρος - Έρος (1891)
Κοινωνική αρμονία (1906)
Κοκκώνα θάλασσα (1900)
Λαμπριάτικος ψάλτης (1893)
Με τον πεζόβολο (1907)
Μια ψυχή (1891)
Μικρά ψυχολογία (1903)
Ναυαγίων ναυάγια (1893)
Νεκρός ταξιδιώτης (1910)
Ο Αβασκαμός του Αγά (1896)
Ο Αειπλάνητος (1903)
Ο Αλιβάνιστος (1903)
Ο Αμερικάνος (1891)
Ο Ανάκατος (1910)
Ο Γαγάτος καί τ' άλογο (1900)
Ο Γείτονας με το λαγούτο (1900)
Ο Διδάχος (1906)
Ο Έρωτας στα χιόνια (1896)
Ο Κακόμης (1903)
Ο Καλόγερος (1892)
Ο Κοσμολαΐτης (1903)
Ο Ξεπεσμένος δερβίσης (1896)
Ο Πανδρολόγος (1902)
Ο Πανταρώτας (1891)
Ο Πεντάρφανος (1905)
Ο Πολιτισμός εις το χωρίον (1891)
Ο Σημαδιακός (1889)
Ο Τυφλοσύρτης (1892)
Ο Χαραμάδος (1904)
Ο Χορός εις του κ. Περιάνδρου (1905)
Οι Δύο δράκοι (1906)
Οι Ελαφροΐσκιωτοι (1892)
Οι Κουκλοπαντρειές (1903)
Οι Λίρες του Ζάχου (1908)
Οι Μάγισσες (1900)
Οι Ναυαγοσώσται (1901)
Οι Παραπονεμένες (1899)
Οι Χαλασοχώρηδες (1892)
Ολόγυρα στη λίμνη (1892)
Όνειρο στο κύμα (1900)
Παιδική Πασχαλιά (1891)
Πάσχα ρωμέικο (1891)
Πατέρα στο σπίτι (1895)
Ποία εκ των δύο (1906)
Ρεμβασμός του Δεκαπενταυγούστου (1906)
Σταγόνα νερού (1906)
Στην Αγ. Αναστασά (1892)
Στο Χριστό, στο Κάστρο (1892)
Στρίγγλα μάννα (1902)
Τ' Αγνάντεμα (1899)
Τ' Αερικό στο δέντρο (1907)
Τ' Αστεράκι (1909)
Τ' Μπούφ' του π'λί (1904)
Τα Δαιμόνια στο ρέμα (1900)
Τα Δυό κούτσουρα (1904)
Τα Δυό τέρατα (1909)
Τα Καλαμπούρια ενός δασκάλου (1908)
Τα Κρούσματα (1903)
Τα Λιμανάκια (1907)
Τα Πτερόεντα δώρα (1907)
Τα Συχαρίκια (1894)
Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη (1896)
Της Δασκάλας τα μάγια (1909)
Της Κοκκώνας το σπίτι (1893)
Το Γιαλόξυλο (1905)
Το Γράμμα στην Αμερική (1910)
Το Ενιαύσιον θύμα (1899)
Το Θαλάσσωμα (1906)
Το Θαύμα της Καισαριανής (1901)
Το Καμίνι (1907)
Το Κρυφό Μανδράκι (1906)
Το Μυρολόγι της φώκιας (1908)
Το «Νάμι» της (1906)
Το Νησί της Ουρανίτσας (1902)
Το Πνίξιμο του παιδιού (1900)
Το Σπιτάκι στο λιβάδι (1896)
Το Τυφλό σοκκάκι (1906)
Το Χριστός Ανέστη του Γιάννη
Το Χριστόψωμο (1887)
Το Ψοφίμι (1906)
Τρελλή βραδυά (1901)
Υπηρέτρα (1888)
Υπό την βασιλικήν δρύν (1901)
Φιλόστοργοι (1895)
Φορτωμένα κόκκαλα (1907)
Φτωχός άγιος (1891)
Φώτα – Ολόφωτα (1894)
Χωρίς στεφάνι (1896)
Ωχ! Βασανάκια (1896)
Ποιήματα
Στην Παναγίτσα στο Πυργί
Προς την μητέρα μου (1880)
Δέησις (1881)
Εκπτωτος ψυχή (1881)
Η κοιμισμένη βασιλοπούλα (1891)
Το ωραίον φάσμα (1895)
Εις τους αδελφούς Γιαννάκην και Κώστα Γ. Ραφτάκη (1902)
Νύχτα βασάνου (1903)
Επωδή παπά στη χολέρα (1879)
Επωδή γιατρού στη χολέρα (1879)
Το τραγούδι της Κατίνας (1892)
Εις ιππεύουσαν Παναγυριώτισσαν (1907)
Ερωτες στα κοπριά (1907)
Στην Παναγία τη Σαλονικιά (1908)
Πηγή: Πρώην Δ/ντης Ευθύμιος Πριόβολος
